Sınav Kaygısı Nedir?

Sınav kaygısı, bireyin akademik performansını, sınavdaki başarısını ve günlük yaşam işlevselliğini olumsuz yönde etkileyen bir kaygı türüdür. Sınav kaygısı, yalnızca sınav anında değil, sınav öncesi dönemde de kendini göstermektedir.

Sınav öncesi dönemde belirli bir düzeyde kaygılanıyor olmak oldukça doğaldır. Özellikle sınavların, bireyin kariyer planlaması ve gelecek hedefleri üzerinde etkili olduğu düşünülürse kaygının var olması normaldir. Çünkü kaygı, bireyi harekete geçirme görevi üstlenmektedir. Birey karşılaşacağı duruma dair kaygı duyarak harekete geçmekte ve o duruma karşı hazırlık yapmaya başlamaktadır.

Sınav kaygısı, bireyin motivasyonunu olumsuz yönde etkiler hale geldiyse normal düzeyini aştığı anlamına gelmektedir. Ayrıca, huzursuzluk hissetme, öz güvende azalma, depresif duygularda artış, ani öfke patlamaları, kaçınma davranışları ve ders çalışmaya dair isteksizlikle beraber düşen performans da kaygının artık baş edilemez hale geldiğini göstermektedir.

Sınav Kaygısı Belirtileri Nelerdir?

Sınav kaygısının bireye türlü etkileri vardır. Herkes sınav kaygısını farklı deneyimlemektedir.

Bedensel belirtiler: Mide bulantısı, sindirim sistemi sorunları, el ve ayaklarda titreme, nefes almada güçlük, düzensiz kalp atışları, yorgunluk, yeme sorunları, karın ağrısı gibi belirtileri olabilir.

Duygusal belirtiler: Huzursuzluk hissi, panik hali, tedirginlik, ani öfkelenmeler, depresif hisler, öz güvende azalma, umutsuzluk hissetme gibi duygular yoğun olabilir.

Bilişsel Belirtiler: Odaklanma güçlüğü, hafıza sorunları, düşünceleri organize edememe, problem çözme becerisinde azalma gibi problemler görülebilir.

Davranışsal belirtiler: Sosyal ortamlardan uzaklaşma, sınava/deneme sınavlarına girmekten kaçınma, ders çalışmaktan kaçınma, okuldan uzaklaşma, sınav hakkında konuşmaktan kaçınma, yaptığı yanlışlara bakmaktan kaçınma gibi davranışlar görülebilir.

Sınav Kaygısı Kimlerde Görülür?

Sınav kaygısı, sınava girecek her yaştan her bireyde görülebilir. Özellikle lise döneminde ergenlik çağındaki öğrencilerde sıklıkla görülmektedir. Ergenlik çağı bireylerinde daha sık görülme nedeni, yetişkinliğe adım adım yaklaşıyor olmanın, artan beklentilerle beraber gelecek planlama döneminde olmanın etkisi büyüktür.

Sınav Kaygısının Nedenleri Nelerdir?

Sınav kaygısı, genellikle gerçek dışı olumsuz düşünce sistemlerinden kaynaklanmaktadır. Bireyin sınava yüklediği olumsuz anlamlar kaygı düzeyini etkilemektedir.

“Başarısızım” “Çalışsam da başaramam” “Yapamayacağım” “Kazanamayacağım” “Yetersizim” “Sınava çalışmak için geç kaldım” gibi gerçekçi olmayan olumsuz düşünceler sınava yönelik kaygının oluşmasına neden olmaktadır.

Sınava girecek birey eğer ailesi veya çevresi tarafından baskı hissediyor veya beklentileri karşılama endişesi duyuyorsa, sınav kaygısı yaşaması mümkün olmaktadır. Burada bireyin algıladığı baskı şiddeti önem taşımaktadır. Aileler ne kadar baskı yapmadığını düşünebilseler de, algılanan beklenti ve baskı düzeyi önemli rol oynamaktadır.

Mükemmelliyetçi eğilime sahip olan bireyler sıklıkla sınav kaygısı yaşayabilmektedir. Bu bireylerin standartları yüksek ve hata yapma toleransları oldukça düşüktür. Bu nedenle sınava dair yüksek beklentileri kaygı düzeylerinin artmasına neden olabilmektedir.

Sınava hazırlanan birey eğer kendine özel çalışma stratejileri geliştirememiş ve ders yükünün altında kalmışsa, performansı düşmekte ve kaygı düzeyi yükselmektedir. Her bireyin sınava yönelik ihtiyacı birbirinden farklıdır ve önemli olan bireye özgü bir çalışma planı geliştirmektir.

Sınav Kaygısı ile Başa Çıkma Yolları Nelerdir?

Sınav kaygısı ile başa çıkabilmek için ilk önce kaygıyı tanımak gerekmektedir. Kaygının ardında hangi düşünce sistemleri olduğu fark edilmeli ve tetikleyicileri bulunmalıdır.

Kaygı ile baş ederken, bedeni ve zihni rahatlatan gevşeme egzersizlerinden faydalanılabilir. Sınav öncesi dönemde ve sınav anında yoğunlaşan duygular ve kaygı ile baş edebilmek için duygu düzenleme stratejileri geliştirilmeli, bireye özgü çalışma planı oluşturulmalıdır.

Unutulmamalıdır ki, stres yönetimi ve duygu düzenleme becerisi gelişmemişse, kaygı yoğun yaşanıyorsa, sınava yönelik akademik çalışmalar yeterli olsa bile, performans olumsuz etkilenebilmektedir.

Sınav kaygısı yaşayan öğrenciler, kaygılarıyla baş etmekte güçlük çekiyor, duygularını nasıl yönetebilecekleri hakkında desteğe ihtiyaç duyuyorlarsa, profesyonel yardım almaları, bu süreci psikoterapi ile desteklenmeleri oldukça önemlidir.